“Dü İbrahimi Amed bedeyr-i cihan
Yeki put şiken şüt, yeki put nişan”
FİGANİ
Geçtiğimiz dönem televizyonları kasıp kavuran Muhteşem Yüzyıl dizisi, yeni döneme bu sözlerle giriş yapacak ve tahminime göre Türk Halkı’nın tarihe olan ilgisini bir nebze daha arttıracak. Konumuz tabi ki de bu dizi değil. Konumuz Pargalı İbrahim…
Kanuni Sultan Süleyman döneminin en tartışmalı idamlarından biridir Pargalı’nın idamı. Diğeri ise usta denizci Piri Reis’in idamıdır. Sebep nedir, neden olmuştur, belki hiç bilemeyeceğiz ama, ders almak anlamında iddiaları gözden geçirmekte, tarihi fayda söz konusu.
İbrahim Paşa, Yunanistan’ın Parga kasabasında bir balıkçının oğlu olarak dünyaya gelmiş; korsanlar tarafından kaçırılarak Manisa’da dul bir kadına satılmıştır. Bu dul kadın Pargalıyı özenle yetiştirmiş ve pek çok alanda yetkin bir hale getirmiştir. Pargalı’nın yedi sekiz dil bildiği, çok iyi keman çaldığı en iyi bildiğimiz ayrıntılar arasındadır. Manisa Spil Dağı’nda keman çalarken Şehzade Süleyman ile tanışan Pargalı, idamına kadar Sultan Süleyman’ın çok yakın dostu olmuştur.
Pargalı’nın en yakın dostları Mimar Sinan, Piri Reis ve Mahidevran Sultandır.
Pargalı’nın Saray’daki gücü Süleyman’ın Saltanatı ile perçinlenmiş ve Pargalı döneminin en etkin devlet adamı olmuştur. Yirmi sekiz yaşında büyük bir imparatorluğun veziriazamı olması belki de kendisini hegamonik bir hezayana sürüklemiştir.
Pargalı neden idam edilmiştir?
Kimine göre Kanuni’yi “Türk” diye aşağılaması kimine göre dinden sapması, kimine göre Hürrem Sultan ile olan husumeti, kimine göre ise düşmanlarla olan gizli hukukudur idamının altında yatan neden…
Ama bilinen bir gerçek var; o da Pargalı’nın Budin seferinden sonra Apollon, Diana ve Herkül heykellerini ganimetlere tercih etmesi ve bu heykelleri İstanbul’da at meydanına diktirmesi; halk nezdinde Makbul İbrahim Paşa’yı, Gavur İbrahim Paşa yapmıştır.
Şair Figani de Farsça girişteki dizeleri yazmış ve Pargalı tarafından idama mahkum edilmiştir.
Ord.Prof.Dr. İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın yaptığı araştırmadan elde edilen bilgiler çerçevesinde, Pargalı’nın Ferdinand’ın elçisine şunları söylediği kayıtlarla sabittir.
““Bu büyük devleti idare eden benim. Her ne yaparsam yapılmış olarak kalır. Nitekim bütün kudret benim ellerimdedir. Bürokrasiyi ben düzenler, eyaletleri ben takip ederim. Verdiğim kararın reddi yoktur. Muhteşem Süleyman bile, bir karar vereceği zaman ben onaylamasam kararsız kalır. Çünkü barış da savaş da, erk de kuvvet de benim elimdedir”
İşte bu sözler Pargalının idamını hızlandırmıştır. Gerek yaşadığı hegamonik hezeyan gerekse paganizme olan “olası” gizli ilgisi tarihi değiştirmiş, Osmanlı’da bir dönem kapanmış ve İmparatorluğun son perdesi, belki de bu idamdan sonra başlamıştır.
“Dünyaya iki İbrahim geldi,
Biri putları yıktı, biri putları dikti”
Derleyen : Dr.M.Özgür NİFLİOĞLU
“O idam neden oldu?” için bir yanıt
Hurrem’I unuttun mu doktorcum; idami hizlandiranlardan biri o olmasin 🙂
Editör’ün Notu : Magazin tarih değil, gerçek tarih ile ilgileniyoruz bilginizi rica ederim.